Vrijzinnigheid

De oorsprong van het vrijzinnig gedachtegoed ligt in de Renaissance en het Humanisme. Met name in de overgang van de Middeleeuwen naar de nieuwe tijd. Een latere belangrijke periode in de vorming was de opkomst van de “Moderne Richting”. Dit was omstreeks 1860. Tegenover een tot nieuw leven gewekte orthodoxie, de Réveilbeweging, ontwik­kelde zich in de omliggende landen en ook in Nederland een moderne theologie. Deze werd gevoed door het wijsgerig idealisme, het culturele en politieke libera­lisme alsmede door het verlangen natuurwetenschap en godsdienst met elkaar te verzoenen. Een geloofsopvatting die afstand nam van het geloven op gezag en die onder andere gevoed werd door de nieuwste bijbelkritiek van die tijd, gericht op het Oude Testament. Naast de hoofdstroom die zichtbaar was als een strikt academische beweging ontstond in het derde kwart van die eeuw een religieus-ethische richting, later de “Ethiesch-Modernen”genoemd.

In Zuid-Holland werd op 3 oktober 1904 de Provinciale Vereniging opgericht. In 1960 werd onderzocht of de predikanten van de Vrijzinnige Vereniging konden worden beroepen binnen de Nederlandse Hervormde Kerk in ’s-Gravenhage. De predikanten werden op 17 maart 1963 in de Grote of  Sint Jacobskerk door Ds. W. Sijbrandij, praeses van de Centrale Kerkenraad, bevestigd. In het jaarverslag van dat jaar wordt gememoreerd dat haar erevoorzitster mejuffrouw dr. N.A. Bruining deze plechtigheid bijwoonde. Sinds die tijd zijn wij onderdeel van de NHK en haar opvolgster: de Protestantse Kerk Nederland (fusie van NHK, Gereformeerde Kerken Nederland en de  Evangelisch Luthersche Kerk Nederland). 

De vraag of wij een toekomst hebben moet maar beantwoord worden met een tegenvraag: waarom niet? Zolang kerk en christendom bestaan is er nooit een absolute eenheid van geloven geweest omdat de woorden en gedachten van ons basis-document, de bijbel, altijd weer op verschillende manieren uitgelegd kunnen worden. De uit de bijbel afgeleide dogma’s, die de theorie en het geloof van de kerk formuleren, kunnen op dezelfde wijze persoonlijk gelezen en begrepen worden, dat hoort bij de menselijke zelfstandigheid en vrijheid, die we in het evangelie kunnen vinden. 

Als we dat weten en geloven en blijven geloven zal er altijd, in of buiten de kerk, vrijzinnigheid in welke vorm dan ook blijven bestaan: wij hebben de toekomst!

Tekst ontleend uit: Molier, A.H.C. (2005) Terugblik op een eeuw Vrijzinnigheid. 

Via deze link kunt u het boekje Molier (2005) downloaden.

Een documentaire over het ontstaan van de Vereniging van Vrijzinnige Protestanten (VVP), verteld door Erik Jan Tillema, kunt u vinden via onder staande link.