Even een groet - 94

Genezen door aandacht

Opeens voelde ik het. Deed ik het. Wat ik ooit gelezen had in een boek met de veelzeggende titel ‘Hoe een mysticus de afwas doet’, deed ik ineens. Het was iets heel banaals. Iets waar je normaliter geen aandacht voor hebt, omdat het zo gewoon lijkt. Zoiets als ademhalen. En toch is dat waar het in de mystiek om gaat. Aandacht geven aan wat je doet, aan waar je mee bezig bent. Het geeft rust. Het geeft ritme aan je leven. Ik had ooit een atheïstische schoonmoeder die dat goed begreep. Ze zei: Als je eet, moet je geen andere dingen doen, maar eten. Zo eenvoudig is het.

De monnik die verlicht werd tijdens het doen van de afwas, leefde in de Middeleeuwen. Hij werd in de keuken gezet, omdat hij weinig talentvol leek. Maar juist daar op die banale plek kwam hij tot ‘verlichting’. Vergeet dat hoogdravende woord, want het gaat om heel gewone dingen. Het gaat om aandacht. Om een echt genieten van de dingen. Je zou het ook ‘verworteling in het bestaan’ kunnen noemen. Of ‘aarden’. Dat voelde ik zojuist. Heel even. Het was een banaal moment. Ik ritste mijn tas dicht, nam een laatste slok van mijn thee en ging staan om op bezoek te gaan. Ik deed het niet gewoon. Drie keer handelde ik met aandacht, voelde het alsof ik in die alledaagse handelingen een wonder beleefde. En dat was ook zo: elk van die handelingen kan voelen als een wonder. Als je er over nadenkt. Ja, met aandacht leven is leven in verwondering.

In die kleine gebaren ontwaarde ik even het geheim van het leven. Ik ervoer een diepe rust te midden van alle onrust. Ook de mystieke filosoof en theoloog Simone Weil kende dat geheim: attention. Deze oud-klasgenoot van Simone de Beauvoir, fervent communiste en joodse zoeker besefte als geen ander dat aandacht de essentie is van het bestaan. Het Franse woord attention laat zien dat ‘attent zijn’ daar alles mee te maken heeft. Net zo als het ‘waken’ waartoe het evangelie ons oproept in de vastentijd: ontwaken, bewust leven. Het gaat om een diepe verbondenheid met de dingen. Niet in het algemeen, maar heel concreet. Hic et nunc – hier en nu. Leven in het nu is leven in wat je nu doet, op dit moment, en dat met aandacht doen. Aandachtig leven met de taken die jou zijn toevertrouwd. Door het leven. Het is de naaste liefhebben – het naaste. Aandacht is ook een heel ethisch begrip. Het is de dingen liefhebben als dat wat je ‘nabij is’: jezelf, de ander, de wereld als naaste zien. Door er aandacht voor te hebben – attent op te zijn. Aandacht is het geheim van het leven. Het geheim dat geneest.

Met een groet,
Karl van Klaveren