Kring - Rilke en de wijsheid

Kring - Rilke en de wijsheid: 

Honderd jaar geleden, in 1922, verschenen de beroemdste gedichten van de Duitse dichter Rainer Maria Rilke: de Duineser Elegieën en de Sonnetten aan Orpheus. Hij leefde van 1870 tot 1926, verspreid over verschillende plaatsen in Europa, onder andere in Praag, Parijs, bij Triëst en in een speciaal voor hem opgeknapt kasteeltje in Zwitserland. Altijd op reis en nergens echt thuis. Een ontheemde mens, voor wie vragen over zingeving en zinloosheid, over cultuur en nihilisme leidend waren. Sterk beïnvloed door de dichter Hölderlin en de filosoof Nietzsche, schreef hij een oeuvre dat nu opnieuw in de belangstelling staat. Veel oudere lezers kennen hem wellicht nog van school, waar vooral zijn roman over Malte Laurids Brigge vaak op het curriculum stond. Moderne lezers voelen zich meer aangetrokken tot zijn spiritualiteit, door zijn manier aandacht aan mensen te besteden, op ze in te gaan, en ze adviezen te geven hoe zij hun bestaan kunnen verdiepen. Rilke als zielzorger en consultant.
In zes bijeenkomsten geeft de filosoof en germanist Eric Bolle (1954) een inleiding tot Rilkes werk aan de hand van een onlangs verschenen boek van Jan Oegema, Rilke en de wijsheid. Bolle promoveerde in 1981 aan de Universiteit van Amsterdam over Nietzsche en heeft een carrière als docent in het hoger en voortgezet onderwijs achter de rug. Ook was hij directeur van een architectenopleiding en hoofd van een provinciale afdeling ruimtelijke ordening. Hij recenseerde het boek van Oegema voor Filosofie Tijdschrift en publiceerde zelf over Rilke in het webtijdschrift Streven: ‘Rilke – Een leerling van de dood’.
Men kan de bijeenkomsten desgewenst voorbereiden door het boek te lezen maar men kan ook deelnemen zonder het boek gelezen te hebben. Behalve het boek van Oegema komen ook enkele poëtologische fragmenten van Rilke, en enkele filosofische duidingen van zijn werk (onder andere Heidegger, Blanchot en Valtolina) aan de orde. Aan het begin van de eerste bijeenkomst is er een ronde met kennismaking, uitspreken van verwachtingen en afstemming aan de hand van interesses en niveau. De bedoeling is uitdrukkelijk dat iedereen ongeacht opleiding en achtergrond deel kan nemen aan de bijeenkomsten. De zes bijeenkomsten gaan achtereenvolgens over pagina 9-63, 63-112, 112-159, 159-210, 210-262, 262-310. Aan de orde komt ook de immense invloed die Rilke op de cultuur heeft. Zo kunnen wij thuis een compositie van Luigi Nono beluisteren en daar in de kring over praten. En men kan Rilkes visie op kunst als achtergrond gebruiken om contemporaine kunst te bekijken. Wat heeft het innerlijke landschap en het ontbreken van mensen – twee lievelingsthema’s van Rilke – te maken met een film van Marcel Wesdorp?

Het programma ziet er als volgt uit:

• Woensdag 5 oktober: kennismaking, uitspreken van verwachtingen en afstemming aan de hand van interesses en niveau; Jan Oegema, Rilke en de wijsheid, p. 9-63; Rilke, ‘Over de dichter’ (1912), uit Poëtologische fragmenten.
• Woensdag 9 november: Oegema, Rilke en de wijsheid, p. 63-112; Rilke, ‘Belevenis’ (1913) en ‘Wereldbinnenruimte’ (1914) uit: Poëtologische fragmenten.
• Woensdag 14 december: Oegema, Rilke en de wijsheid, p. 112-159; Marcel Wesdorp, ‘Mind over Matter’ (meer informatie is te vinden op: www.marcelwesdorp.com).
• Woensdag 8 februari: Oegema, Rilke en de wijsheid, p. 159-210
• Woensdag 8 maart: Oegema, Rilke en de wijsheid, p. 210-262; Luigi Nono, ‘Das atmende Klarsein’ (Massimo Cacciari over deze compositie). Tijdens deze bijeenkomst zullen wij aan de hand van het gelijknamig boek van Jan Oegema van gedachten wisselen over de invloed van Rilke op de cultuur. Deze keer worden de pag. 210-262 onder de loep genomen en zal een compositie van Luigi Nono (“Das atmende Klarsein”) besproken worden. Deelnemers wordt verzocht de compositie van Nono thuis te beluisteren. Voor link zie website: https://ericbolle.worpress.com/rilke-in-de-houtrustkerk/
• Woensdag 26 april: Oegema, Rilke en de wijsheid, p. 262-310; Terugblik; Brainstorm over eventueel vervolg; tot slot ‘Brief aan Hulewicz, 13.11.1925’, uit Poëtologische fragmenten.
  Voor de pauze behandelt filosoof en germanist Eric Bolle de leesstof uit Oegema, pag. 262-310. Na de pauze zal het gaan over Rilke – ‘Een leerling van de dood’. De vorige keer hebben wij gesproken over drie voorstellen voor volgend seizoen (vanaf september 2023): 12 van de 24 deelnemers hebben hun voorkeur gegeven. Er zijn 7 stemmen uitgebracht voor Europa, 4 voor ontheemding en 5 voor Hölderlin. Sommige deelnemers hebben meer dan één stem uitgebracht. Mogelijk komt er een synthese van de drie voorstellen.