Even een groet - 115

Gezichtsverlies voor Mokum

Hoe naïef kun je zijn? Ik was vrijdagochtend al vroeg in Amsterdam om, na een drukke week en de uitvaart van iemand die me lief was, even op adem te komen. Hij was de vader van een vriend van me en was 102 jaar oud geworden. Een Kandinsky-tentoonstelling wilde ik bezoeken. Ik had in het museum het tijdslot van 10.00 uur geboekt en moest al vóór half zeven de trein in om de spits en de bijbehorende kostprijs te vermijden. Zo zat ik al om half acht aan het ontbijt in het Centraal Station van de hoofdstad, niet wetende dat er diezelfde nacht een soort 'pogrom' had plaatsgevonden op die plek. Nee, ik had de dag ervoor geen nieuws gezien, maar was vroeg naar bed gegaan na wat ontspannende activiteiten. 

Er was niets te merken van onrust of geweld toen ik het centrum inliep. Wel viel me, wandelend langs de grachten, op dat er bij de Stopera vijf politiebusjes stonden, waaronder drie van de ME. Ik had me die morgen verwonderd afgevraagd waarom. Er was nergens iets te zien dat aanleiding gaf. Zo liep ik de hele ochtend en middag niets vermoedend door de stad. Pas op de terugweg, in de trein, zag ik de nieuwsberichten en besefte wat er aan de hand was. Opeens begreep ik waarom die busjes daar hadden gestaan. Er was op dat moment in het stadhuis een persconferentie geweest, aangezien de hele wereld inmiddels schande sprak over Amsterdam. Tja, het is duidelijk: 'Mokum' heeft een enorm gezichtsverlies geleden. En dat nog wel een dag vóór de herdenking van de Kristallnacht. In de internationale beeldvorming is Amsterdam geen 'thuishaven voor joden' meer. Eerder al was er een einde gekomen aan het beeld van Amsterdam als 'gay capital of the world'. Wat gebeurt er toch in ons land en in de wereld? 

Terwijl ik niets vermoedend in de hoofdstad was, zag ik, komend uit het museum, in een stoep een 'Stolperstein', die aangaf dat er op die plek een Joodse vrouw had gewoond die op 4 september 1944 was gedeporteerd, Klara Borstel-Engelsman. Ik besloot haar naam op te zoeken op het namenmonument, dat zich op een steenworp afstand van het huis bevond. Ik liep naar de muren van het monument, zoekend naar haar naam. Zag dat er ook mensen waren die mijn achternaam droegen. Eindelijk vond ik de steen waar Klara's naam op stond. Ze was, zo las ik, 102 jaar oud toen ze op 12 oktober 1944 omkwam in Theresienstadt. Hoe ongelofelijk, hoe schokkend.

Met een groet,

Karl van Klaveren