Column predikant - maart 2024

Relativering en ideaal

Onlangs overleed oud-premier Dries van Agt. De man was politiek gezien niet mijn kameraad. Naar mijn idee begon er met zijn Bestek ‘81 een bezuinigingspolitiek, die tot 2021 aanhield en een groot deel van onze sociale welvaartsstaat ontmantelde. Toch mocht ik Van Agt wel en kon hem vooral waarderen als woordkunstenaar. Hij was grappig en eigengereid. Dat hij hand in hand met zijn Eugenie het leven verliet door te kiezen voor een goede dood was onverwacht. Een spraakmakend einde van een man die als geen ander het premierschap wist te relativeren. Soms was hij in Den Haag nergens te bekennen en dook op bij een wielerwedstrijd, zijn grote liefde. Toen journalist Christian van der Heijden hem ooit vroeg: “Hoe zeggen ze toch dat de wielersport zo’n roomse sport is?”, antwoordde hij ironisch: “Wel makker, dat komt omdat het harde zadel goed is tegen de bekoring.” 

Relativering is iets wat in onze tijd zoek lijkt in de politiek. Afgezien van de ironische schermutseling tussen Plasterk en Timmermans waarmee het debat over de eerste informatieronde eindigde, waren de betrokken politici vooral serieus en gepikeerd. Maar met een strak keurslijf en een kort lontje bedrijf je geen politiek. Net zo min als door te twitteren over elkaar als je aan het onderhandelen bent. Zo verzanden we in een publiek meningencircus en dreigt ons land net zo onbarmhartig te polariseren als Amerika. Wederzijds respect, geven en nemen, met elkaar kunnen lachen – het is belangrijk voor bestuurders. 

Onze politici zijn zo beducht geworden voor de kiezer dat ze voortdurend aan het profileren slaan. De polder kent echter een laag profiel. In dat mooie landschap schuilt onze kracht. Laten we hopen dat het landsbelang uiteindelijk de doorslag zal geven en deze kleinzielige partijpolitiek zal overschaduwen. ‘Algemeen belang’ – het is een politiek woord voor wat in de Bijbel ‘sjaloom’ wordt genoemd: een vrede die inclusief is, waarin mensen niet vanuit hun ego denken of anderen dicteren, maar waarin mensen ervan overtuigd zijn dat we alleen samen een samenleving kunnen zijn. Daarvoor moet je om jezelf kunnen lachen en kunnen luisteren naar elkaar. 

Dat klinkt heel idealistisch. Maar het lijkt me niet onbelangrijk. Ik sluit af met een bon mot van Van Agt dat aan die gedachte raakt: “Zowel het geloof als de wet houdt de moraal hoog. Alleen geeft het geloof de bovengrens van ons zedelijk leven aan en de wet de ondergrens.”

ds. Karl van Klaveren